Azərbaycan Milli Aviasiya Akademiyası ölkəmizin ali təhsil sistemində mühüm yer tutan və aviasiya sahəsində peşəkar kadrların hazırlanmasında əvəzsiz rol oynayan qabaqcıl təhsil müəssisəsidir. Bu akademiya Azərbaycanın aviasiya sənayesinin inkişafına böyük töhfələr vermiş və ölkəmizin beynəlxalq arenada tanınmasına yardım etmişdir. Gəlin birlikdə bu nüfuzlu təhsil ocağının tarixi və inkişaf yoluna nəzər salaq.

Azərbaycan Milli Aviasiya Akademiyasının yaranması

Azərbaycan Milli Aviasiya Akademiyasının təməli 1992-ci ildə atılmışdır. Müstəqilliyin ilk illərində ölkəmizin aviasiya sahəsində ixtisaslı kadrlara olan tələbatını ödəmək məqsədilə yaradılan bu təhsil müəssisəsi, qısa müddət ərzində regionun aparıcı aviasiya təhsil mərkəzinə çevrilmişdir. Akademiyanın yaranması Azərbaycanın mülki aviasiya sahəsində müstəqil siyasət yürütməsi və bu sahədə öz mütəxəssislərini yetişdirməsi baxımından mühüm əhəmiyyət kəsb edirdi.

Təsis edilmə tarixi və ilk illər

Akademiyanın rəsmi açılışı 1994-cü il sentyabrın 15-də baş tutmuşdur. İlk illərdə akademiya məhdud sayda tələbə və ixtisas istiqamətləri ilə fəaliyyətə başlasa da, tezliklə öz fəaliyyət dairəsini genişləndirməyə nail olmuşdur. Bu dövrdə akademiya üçün ən böyük çətinliklərdən biri maddi-texniki bazanın yaradılması idi. Lakin dövlətin dəstəyi və rəhbərliyin səyləri nəticəsində qısa müddətdə müasir avadanlıqlarla təchiz olunmuş laboratoriyalar və tədris otaqları istifadəyə verilmişdir. Bu, tələbələrin nəzəri biliklərini praktiki bacarıqlarla möhkəmləndirməsinə və tələbələrinin karyera perspektivləri üçün möhkəm zəmin yaratmasına imkan vermişdir.

Akademiyanın ilk rəhbərləri

Akademiyanın ilk rəhbərləri aviasiya sahəsində böyük təcrübəyə malik olan peşəkarlar idi. Onların səyləri nəticəsində akademiya qısa müddətdə öz strukturunu formalaşdırmış və tədris prosesini yüksək səviyyədə təşkil etmişdir. İlk rektorlar arasında xüsusilə Arif Məmmədov və Fəxrəddin Cəfərovun adlarını qeyd etmək lazımdır. Onların rəhbərliyi altında akademiya beynəlxalq əlaqələrini genişləndirmiş və aviasiya təhsilində yeni standartlar müəyyən etmişdir. Bu dövrdə akademiyanın əsas hədəfi milli aviasiya kadrlarının hazırlanması və Azərbaycanın bu sahədə xarici mütəxəssislərdən asılılığının aradan qaldırılması idi.

Sovet dövründə Akademiyanın fəaliyyəti

Azərbaycan Milli Aviasiya Akademiyası müstəqillik dövründə yaradılsa da, onun təməli sovet dövründə qoyulmuşdur. O zamanlar Bakıda fəaliyyət göstərən Azərbaycan Politexnik İnstitutu və digər ali məktəblərdə aviasiya ilə bağlı ixtisaslar tədris olunurdu. Bu dövrdə Azərbaycan SSR-də aviasiya sənayesinin inkişafı və mülki aviasiya xidmətlərinin genişləndirilməsi istiqamətində mühüm addımlar atılmışdır. Bütün vacib addımlar Azərbaycanın melbet bukmeker kontoru tərəfindən təsvir edilib və https://melbet-az.com/ linkində təqdim olunub. Sovet İttifaqının dağılmasından sonra bu sahədə toplanmış təcrübə və kadr potensialı müstəqil Azərbaycanın milli aviasiya təhsil sisteminin formalaşmasında əhəmiyyətli rol oynamışdır.

Tədris proqramlarının inkişafı

Sovet dövründə aviasiya sahəsində tədris proqramları mərkəzləşdirilmiş qaydada hazırlanır və bütün müttəfiq respublikalarda eyni standartlar əsasında həyata keçirilirdi. Bu, bir tərəfdən yüksək keyfiyyət standartlarının təmin olunmasına imkan yaradırdı, digər tərəfdən isə yerli xüsusiyyətlərin və ehtiyacların nəzərə alınmasını məhdudlaşdırırdı. Buna baxmayaraq, həmin dövrdə formalaşmış tədris ənənələri və metodikaları müstəqillik dövründə də öz aktuallığını qoruyub saxlamış və Azərbaycan Milli Aviasiya Akademiyasının tədris proqramlarının əsasını təşkil etmişdir. Akademiya yarandıqdan sonra bu proqramlar yerli şəraitə və beynəlxalq standartlara uyğunlaşdırılmışdır.

Elmi-tədqiqat işlərinin başlanğıcı

Sovet dövründə Azərbaycanda aviasiya sahəsində elmi-tədqiqat işləri əsasən Moskva və digər iri elm mərkəzlərində cəmləşmişdi. Lakin buna baxmayaraq, yerli alim və mütəxəssislər də bu sahədə öz töhfələrini verməyə çalışırdılar. Xüsusilə, təyyarə mühərriklərinin təkmilləşdirilməsi, aerodinamika və aviasiya təhlükəsizliyi sahələrində aparılan tədqiqatlar diqqətəlayiqdir. Bu dövrdə formalaşmış elmi məktəblər və tədqiqat istiqamətləri sonradan Azərbaycan Milli Aviasiya Akademiyasının elmi-tədqiqat fəaliyyətinin əsasını təşkil etmişdir. Akademiya yarandıqdan sonra bu ənənələr davam etdirilmiş və yeni tədqiqat sahələri də inkişaf etdirilmişdir.

Müstəqillik dövrü və yeni imkanlar

Azərbaycanın müstəqillik qazanması ilə ölkənin aviasiya sektoru və təhsil sistemi üçün yeni imkanlar açıldı. Azərbaycan Milli Aviasiya Akademiyası bu dövrdə sürətlə inkişaf edərək, regional və beynəlxalq səviyyədə tanınan bir təhsil müəssisəsinə çevrildi. Müstəqillik dövrünün ilk illərində akademiya qarşısında duran əsas vəzifələrdən biri milli aviasiya kadrlarının hazırlanması və bu sahədə xarici mütəxəssislərdən asılılığın aradan qaldırılması idi. Bu məqsədlə akademiya öz tədris proqramlarını təkmilləşdirmiş, yeni ixtisaslar açmış və aviasiya innovasiyaları sahəsində beynəlxalq əməkdaşlıq əlaqələrini genişləndirmişdir.

Beynəlxalq əməkdaşlığın genişləndirilməsi

Müstəqillik dövründə Azərbaycan Milli Aviasiya Akademiyası beynəlxalq əməkdaşlıq sahəsində böyük uğurlar əldə etmişdir. Akademiya dünyanın aparıcı aviasiya təhsil müəssisələri, beynəlxalq təşkilatlar və aviasiya şirkətləri ilə sıx əlaqələr qurmuşdur. Bu əməkdaşlıq çərçivəsində tələbə və müəllim mübadiləsi proqramları həyata keçirilmiş, birgə elmi-tədqiqat layihələri reallaşdırılmış və təcrübə mübadiləsi aparılmışdır. Xüsusilə, Beynəlxalq Mülki Aviasiya Təşkilatı (ICAO) ilə qurulan əməkdaşlıq akademiyanın beynəlxalq standartlara uyğunlaşmasında mühüm rol oynamışdır. Bundan əlavə, Türkiyə, Rusiya, ABŞ və Avropa ölkələrinin aviasiya təhsil müəssisələri ilə qurulan əlaqələr akademiyanın təhsil və elmi potensialının artırılmasına töhfə vermişdir.

Maddi-texniki bazanın müasirləşdirilməsi

Müstəqillik illərində Azərbaycan Milli Aviasiya Akademiyasının maddi-texniki bazasının gücləndirilməsinə xüsusi diqqət yetirilmişdir. Bu məqsədlə dövlət tərəfindən böyük həcmdə investisiyalar yatırılmış, yeni tədris korpusları inşa edilmiş və mövcud binalar əsaslı təmir olunmuşdur.

Akademiyanın laboratoriyaları ən müasir avadanlıqlarla təchiz edilmiş, uçuş simulyatorları quraşdırılmış və kitabxana fondu zənginləşdirilmişdir. Xüsusilə, 2010-cu ildə istifadəyə verilən yeni tədris kompleksi akademiyanın imkanlarını daha da genişləndirmişdir. Bu kompleksdə müasir auditoriyalar, konfrans zalları, laboratoriyalar və tələbələrin asudə vaxtlarını səmərəli keçirməsi üçün sosial obyektlər yaradılmışdır.

Akademiyanın struktur və fakültələri

Azərbaycan Milli Aviasiya Akademiyası zəngin struktura və müxtəlif ixtisaslaşmış fakültələrə malikdir. Akademiyanın əsas strukturu aşağıdakı fakültələrdən ibarətdir:

• Aviasiya texnikası fakültəsi
• Uçuş-mühəndis fakültəsi
• Aerokosmik fakültə
• Hava nəqliyyatının idarə edilməsi fakültəsi
• Avtomatika və kompüter texnologiyaları fakültəsi

Hər bir fakültə öz növbəsində bir neçə kafedranı birləşdirir və müxtəlif ixtisaslar üzrə mütəxəssislər hazırlayır. Bundan əlavə, akademiyada elmi-tədqiqat mərkəzləri, doktorantura və magistratura şöbələri, eləcə də təcrübə-sınaq laboratoriyaları fəaliyyət göstərir. Bu struktur akademiyanın həm təhsil, həm də elmi-tədqiqat sahəsində geniş fəaliyyət göstərməsinə imkan yaradır.

Əsas ixtisaslar və tədris istiqamətləri

Azərbaycan Milli Aviasiya Akademiyası aviasiya sənayesinin müxtəlif sahələri üzrə geniş spektrli ixtisaslar təklif edir. Əsas tədris istiqamətləri arasında təyyarə və helikopter mühəndisliyi, avionika, hava hərəkətinin idarə edilməsi, aviasiya təhlükəsizliyi, aerokosmik mühəndislik, aviasiya elektronikası və digər sahələr yer alır.

Akademiya həm bakalavr, həm də magistratura səviyyəsində təhsil proqramları təklif edir. Bundan əlavə, akademiyada qısamüddətli ixtisasartırma və yenidənhazırlanma kursları da təşkil olunur. Bu kurslar aviasiya sənayesində çalışan mütəxəssislərin bilik və bacarıqlarının daim yenilənməsinə xidmət edir.

Elmi nailiyyətlər və innovasiyalar

Azərbaycan Milli Aviasiya Akademiyası təkcə təhsil müəssisəsi deyil, həm də mühüm elmi-tədqiqat mərkəzidir. Akademiyanın alimləri və tədqiqatçıları aviasiya və kosmik texnologiyalar sahəsində bir sıra mühüm elmi nailiyyətlər əldə etmişlər.

Bu nailiyyətlər arasında yeni nəsil aviasiya materiallarının işlənib hazırlanması, uçuş təhlükəsizliyinin artırılması üçün innovativ həllər, ekoloji cəhətdən təmiz aviasiya yanacaqlarının yaradılması və süni intellektin aviasiyada tətbiqi kimi sahələr xüsusi yer tutur. Akademiyanın elmi fəaliyyəti həm fundamental, həm də tətbiqi tədqiqatları əhatə edir və bu sahədə aparılan işlər nəinki Azərbaycanda, həm də beynəlxalq səviyyədə tanınır və qiymətləndirilir.

Patentlər və ixtiralar

Azərbaycan Milli Aviasiya Akademiyasının alimləri və tədqiqatçıları tərəfindən son illər ərzində bir sıra mühüm patentlər və ixtiralar əldə edilmişdir. Bu nailiyyətlər arasında xüsusilə təyyarə mühərriklərinin səmərəliliyinin artırılması, yanacağa qənaət edən yeni texnologiyalar, aerodinamik xüsusiyyətləri yaxşılaşdıran konstruksiya həlləri və aviasiya təhlükəsizliyini artıran innovativ sistemlər diqqəti cəlb edir. Məsələn, akademiyanın mühəndisləri tərəfindən işlənib hazırlanmış yeni nəsil kompozit materiallar təyyarələrin çəkisini əhəmiyyətli dərəcədə azaltmağa və bununla da yanacaq sərfiyyatını aşağı salmağa imkan verir. Bu cür ixtiralar nəinki Azərbaycanın aviasiya sənayesinin inkişafına töhfə verir, həm də ölkəmizin bu sahədə beynəlxalq nüfuzunu artırır.

Beynəlxalq konfranslar və simpoziumlar

Azərbaycan Milli Aviasiya Akademiyası mütəmadi olaraq beynəlxalq elmi konfranslar və simpoziumlar təşkil edir. Bu tədbirlər aviasiya və kosmik texnologiyalar sahəsində ən son elmi nailiyyətlərin və innovativ ideyaların müzakirə olunması üçün əlverişli platforma yaradır.

Akademiya tərəfindən təşkil olunan «Müasir Aviasiya Texnologiyaları» adlı illik beynəlxalq konfrans xüsusilə böyük marağa səbəb olur və dünyanın müxtəlif ölkələrindən alimlər, mühəndislər və sənaye nümayəndələrini bir araya gətirir. Bundan əlavə, akademiya aviasiya təhlükəsizliyi, hava nəqliyyatının idarə edilməsi, ətraf mühitin mühafizəsi kimi aktual mövzulara həsr olunmuş tematik simpoziumlar da keçirir. Bu cür tədbirlər akademiyanın beynəlxalq elmi əməkdaşlığını genişləndirməyə və qlobal aviasiya elminə inteqrasiya olunmasına kömək edir.

Məzunların karyera uğurları

Azərbaycan Milli Aviasiya Akademiyasının məzunları ölkəmizdə və xaricdə uğurlu karyera qurmağa nail olmuşlar. Onlar arasında «Azərbaycan Hava Yolları» QSC-nin rəhbər vəzifələrində çalışanlar, beynəlxalq aviasiya şirkətlərində mühəndis və pilot kimi fəaliyyət göstərənlər, hava limanlarının idarə edilməsində iştirak edənlər var. Akademiyanın məzunları təkcə mülki aviasiya sahəsində deyil, həm də hərbi aviasiya, kosmik sənaye və digər əlaqəli sahələrdə də öz biliklərini uğurla tətbiq edirlər. Məzunların əldə etdiyi nailiyyətlər akademiyanın təhsil keyfiyyətinin yüksək olduğunu və beynəlxalq standartlara cavab verdiyini göstərir. Akademiya məzunlarla əlaqələri davam etdirir, onların karyera inkişafını izləyir və uğur hekayələrini yeni tələbələr üçün ilham mənbəyi kimi istifadə edir.

Akademiyanın məzunları arasında xüsusilə fərqlənən şəxsiyyətlər var ki, onların nailiyyətləri həm akademiya, həm də bütövlükdə Azərbaycan üçün qürur mənbəyidir. Məsələn:

• Rəşad Nəbiyev — «Azərbaycan Hava Yolları» QSC-nin vitse-prezidenti
• Fərid Məmmədov — NASA-da çalışan azərbaycanlı alim
• Leyla Əliyeva — Beynəlxalq Mülki Aviasiya Təşkilatında (ICAO) Azərbaycanı təmsil edən diplomat
• Cahangir Əsgərov — Türk Hava Yollarının texniki departamentinin rəhbəri
• Nigar Arpadarai — Bakı Beynəlxalq Hava Limanının marketinq şöbəsinin müdiri

Gələcəyə baxış: inkişaf strategiyası

Azərbaycan Milli Aviasiya Akademiyası gələcəyə böyük ümidlərlə baxır və daim inkişaf etmək, qlobal aviasiya sənayesindəki dəyişikliklərə uyğunlaşmaq üçün yeni strategiyalar hazırlayır. Akademiyanın gələcək inkişaf planları bir neçə əsas istiqaməti əhatə edir. İlk növbədə, tədris proqramlarının daha da təkmilləşdirilməsi və ən son texnoloji yenilikləri əks etdirməsi nəzərdə tutulur. Bu məqsədlə, süni intellekt, dronlar və ekoloji cəhətdən təmiz aviasiya texnologiyaları kimi yeni və aktual sahələr üzrə ixtisasların açılması planlaşdırılır. Bundan əlavə, akademiya beynəlxalq əməkdaşlığı daha da genişləndirməyi, xarici universitetlərlə ikili diplom proqramları həyata keçirməyi və tələbə mübadiləsini artırmağı hədəfləyir.

Elmi-tədqiqat sahəsində akademiya innovativ layihələrə daha çox diqqət ayırmağı, xüsusilə də yerli aviasiya sənayesinin ehtiyaclarına cavab verən tətbiqi tədqiqatları gücləndirməyi planlaşdırır. Bununla yanaşı, akademiya öz maddi-texniki bazasını daim yeniləməyi, ən müasir simulyatorlar və laboratoriya avadanlıqları ilə təchiz olunmağı hədəfləyir. Gələcəkdə akademiya nəinki Azərbaycanda, həm də bütün region miqyasında aviasiya təhsili və elmi-tədqiqat sahəsində lider mövqeyini möhkəmləndirməyi və qlobal aviasiya sənayesinin inkişafına daha böyük töhfələr verməyi qarşısına məqsəd qoyur.